Rewolucja technologiczna, informacyjna i społeczna zmieniły oblicze współczesnych wojen. Posługujemy się dziś takimi określeniami jak wojna informacyjna, wojna hybrydowa czy wojny nowej generacji. Ich istotnym elementem jest wykorzystanie państwowych służb wywiadowczych wraz z dostępnym im instrumentarium. Wywiad to narzędzie, które stosują strony konfliktu w pierwszej kolejności, zanim dojdzie do działań wojskowych na tzw. progu wojny. W takich okolicznościach stosowane są dezinformacja, dywersja czy cyberataki. Fakt ten dostrzegają państwa NATO i prowadzą analizę szkód wynikających z tego rodzaju działań.
Nowe wojny XXI wieku
Parafrazując klasyka teorii wojny Carla Clausewitza można by stwierdzić, że każda epoka ma nie tylko swoje wojny, ale każda wojna ma swoje narzędzia. Zbrojna agresja Rosji na Ukrainę pokazała, że nadal można prowadzić wojnę w okopach. Ale to tylko jedno oblicze współczesnych konfliktów. Kolejnym jest ich cyfrowa i informacyjna twarz. Nowe konflikty wykorzystują najnowsze technologie i przestrzenie cyfrowe. Dlatego dziś wojna to pojęcie z wielorakimi dodatkami. To nie tylko klasyczny konflikt zbrojny, to także wojna informacyjna, działania „na progu wojny”, wojna hybrydowa. Te nowe rodzaje konfliktów wykorzystują bardzo często narzędzia i metody charakterystyczne dla służb wywiadowczych, a państwowe służby wywiadowcze stają się jej głównymi, choć często niedostrzegalnymi lub nieoczywistymi, aktorami. Państwa, jak choćby Rosja, a ostatnio także Izrael, które swoją politykę międzynarodową i relacje bilateralne ukierunkowują na wykreowanie nowego ładu światowego, nie hamują się przed wykorzystaniem pełnego dostępnego im spektrum środków i metod. To, co dotychczas miało być niewidzialne i skuteczne, czyli działalność wywiadu państwowego, przybiera nową formę – skuteczne za wszelką cenę. Filozofia wykorzystania służb wywiadowczych, widoczna wyraźnie po aneksji Krymu i wzmocniona po ataku Rosji na Ukrainę, przybiera wiele nowych form, posługując się jednocześnie znanymi już doświadczeniami i metodami pracy tych służb.
Analitycy rosyjscy przez wojnę informacyjną rozumieją oddziaływanie na masową świadomość w międzypaństwowej rywalizacji systemów cywilizacyjnych. W tym obszarze wykorzystywana jest przede wszystkim kontrola nad zasobami informacyjnymi, używana jako broń informacyjna. W dziedzinie wojny informacyjnej Rosjanie przykładają szczególną wagę do działań prowadzonych w czasie pokoju, skierowanych nie tyle przeciw siłom zbrojnym, ile przeciwko ludności cywilnej, jej świadomości, systemowi administracji państwowej, nadzorowi produkcji, nauki czy kultury. W rosyjskiej doktrynie wojennej wojna informacyjna stanowi podstawowe narzędzie wykorzystywane do przygotowania interwencji zbrojnej.
Polecamy temat: Agentura „proxy” >>
Jako przedłużenie lub następstwo wojny informacyjnej traktuje się zjawisko zwane wojną hybrydową. Niektórzy określają ją jako „skrzynkę z narzędziami”. Według Amerykańskiego Departamentu Obrony wojna hybrydowa to preferowanie niebezpośrednich i asymetrycznych metod, które mogą łączyć w sobie cały zestaw możliwości – zarówno wojskowych, jak i innego typu – mających na celu doprowadzenie do erozji siły przeciwnika, jego wpływów i woli. A więc w skrzynce z narzędziami znajduje się zarówno wojna informacyjna, jak i inne instrumenty, w tym te, którymi posługują się służby specjalne: tajne operacje czy wykorzystanie agentury wpływu lub agentury „proxy”.
Cały artykuł Anny Grabowskiej-Siwiec możesz przeczytać w czasopiśmie SOF MAG – numer 3/2025, który już teraz jest do kupienia w naszym sklepie internetowym oraz w sieci sklepów Empik.
